Pedagogika opiekuńcza z gerontologią społeczną

Specjaliści od demografii przewidują, że proces starzenia się społeczeństwa w Polsce będzie przebiegał najgwałtowniej spośród wszystkich krajów UE. Obecnie współczynnik dzietności jest cały czas poniżej zastępowalności pokoleń, i w Polsce stale wzrasta odsetek osób powyżej 60-tego roku życia. Na tym tle nienajgorzej wygląda sytuacja w całym województwie pomorskim, ale już w samej Gdyni problem jest poważny.

W 2016 r. miasto liczyło niepełne 235 tys mieszkańców i szacuje się, że co roku będzie ta liczba maleć. Do tego dochodzi problem z odsetkiem mieszkańców powyżej 65. roku życia, którzy w województwie pomorskim stanowią ok. 19% ludności, zaś w Gdyni powyżej 25% wszystkich mieszkańców. Odsetek ludzi starzejących się będzie w Gdyni wzrastał i przewiduje się, że w 2020 r. może wynosić ponad 30% wszystkich mieszkańców. W tej sytuacji musimy dostrzec różnorodne potrzeby ludzi starszych, dla których jedną z najważniejszych potrzeb jest potrzeba bezpieczeństwa, obejmująca poczucie stabilności opieki i wsparcia, poszanowania praw i indywidualności oraz wolności od lęku. To właśnie lęki i niepokoje są odczuciami szczególnie nasilającymi się w okresie starości, zaś wszechobecne osamotnienie oznacza marginalizację społeczną, a nawet dyskryminację ze względu na wiek, szczególnie w zmodernizowanym, zdigitalizowanym i szybko zmieniającym się świecie.

Ponadto wydłużający się wiek życia, choć nie przekłada się w prosty sposób na pogarszanie się kondycji zdrowotnej osób starszych, to jednak tzw. wiek sędziwy (powyżej 80 lat), powoduje różnorodną niepełnosprawność i konieczność organizowania funkcji opiekuńczych, w tym specjalistycznych, a także wzrost wydatków na zapewnienie pobytu seniorów w domach pomocy społecznej.

Zarówno w Gdyni, jak i w innych miastach, funkcjonują różne programy senioralne, w których określono lokalne kierunki wsparcia dla osób starszych poprzez instytucjonalne wzmacnianie aktywność seniorów, których kondycja umożliwia samodzielne funkcjonowanie w środowisku, wspieranie osób starszych z obniżoną sprawnością, zapewnienie całodobowej opieki seniorom niezdolnym do samodzielnego zamieszkiwania we własnym środowisku. Dla realizacji tych programów konieczne jest kształcenie specjalistów, którzy na naszych studiach uzyskają kompetencje w zakresie organizowania, współpracy i kreowania solidaryzmu społecznego w środowiskach lokalnych, a także nawiązywania współpracy z rodzinami, szkołami, placówkami opiekuńczo-wychowawczymi i organami samorządowymi, w celu optymalizacji wsparcia społecznego dla seniorów. Ponadto nasi absolwenci pozyskają wiedzę na temat wspierania jednostek, rodziny i grup społecznych w rozwiązywaniu problemów senioralnych. Potrafią włączać się w istniejące lub tworzone projekty czy programy profilaktyczne, terapeutyczne lub animacyjne, zarówno w instytucjach opiekuńczych, ośrodkach wsparcia bądź pomocy, jak i w środowisku otwartym. Wreszcie nabędą umiejętności tworzenia i prowadzenia rozmaitych form metodyczno-organizacyjnych, przede wszystkim z zakresu animacji społecznych, umożliwiających lub wspierających pracę profilaktyczną. Mają postrzegać środowisko w którym przyjdzie im działać, w perspektywie dalekiej od partykularyzmu i konformizmu, a nade wszystko animować tendencje rozwojowe jednostek i grup społecznych. Ta umiejętność szerszego i rozwojowego widzenia problemów społecznych na tle środowisk i społeczności lokalnych, stanowić ma wyróżniającą cechę sylwetki naszego absolwenta, jaką jest umiejętność spełniania kreatywnej i kulturotwórczej roli w środowisku lokalnym. W jakimś stopniu powinna to być rola potrójna gdyż po pierwsze, ma to być rola profesjonalisty, umiejącego postawić trafną diagnozę zjawiska, kreującego właściwą prognozę oraz prowadzącego skuteczną, zakończoną sukcesem terapię. Po drugie, ma to być rola animatora społecznej integracji środowiskowej, a więc współistnienia i kooperacji rozmaitych środowisk. Rola ta, ma urzeczywistnić zasadę rozumnej tolerancji wobec odmienności. Po trzecie wreszcie, dzięki uzyskanym kompetencjom i umiejętnościom z zakresu pracy społecznej, nasz absolwent może inicjować i kreować nowe formy środowiskowej aktywności kulturalnej i sportowej ludzi starszych, uwzględniając przy tym najnowsze osiągnięcia z zakresu gerontologii społecznej.

Nie mamy wątpliwości, że nasi absolwenci przygotowani zostaną do rozwiązywania tych problemów i będą umieli optymalnie wykorzystywać różne formy instytucjonalnej pomocy społecznej oraz budować autentyczne więzi międzyludzkie, umożliwiające aktywizację osób starszych w „jesieni ich życia”.